İnme halk arasında “felç” diye bilinip, konuşma, görme, anlama, kol ve bacak hareketlerinin aniden meydana gelen geçici veya kalıcı olarak yapılamama durumuna deniyor. Bu sorun ülkemizde ve tüm dünyada kalp krizi ve kanserden sonra ölüm ve sakatlığın en sık nedeni olarak görülüyor. Girişimsel Nöroradyoloji bölümünden Prof. Dr. Hatem Hakan Selçuk, “Bu sorun her dört kişiden birinde görülmektedir. Dünyada yaklaşık her bir dakikada bir kişi inme geçirmektedir. Yapılan son çalışmalarda görülmüştür ki son yıllarda inme riskinde artış bulunmaktadır. Bu artışın artan sanayileşme, yoğun iş temposu, stres, kötü beslenme ve sigara kullanımının artışı gibi nedenleri bulunmaktadır” diyor.
YAŞ İLE ARTIŞ GÖSTERİYOR
İnme sıklığı yaş ile artış gösteriyor. 55-65 yaş arası 1000 kişiden 3-4 ünde görülürken, 75 yaş sonrasında bu oran binde 13-14’e çıkıyor. Genç yaşlarda erkeklerde sık görülürken ileri yaşlarda kadınlarda daha sık rastlanıyor.
NEDEN OLUYOR?
İnme genelde iki durumda oluşuyor. Birinci ve en sık görülen neden beynimizdeki vücut fonksiyonlarını yöneten alanları besleyen damarların aniden tıkanması veya daralması sonucu kan akımının azalmasına bağlı beyin dokusunun hasarlanması oluyor. İkinci nedenin ise beynin bu bölgelerindeki kanamalar olduğu belirtiliyor. Prof. Dr. Hatem Hakan Selçuk, kalp ritim bozukluklarının da inmeye neden olabileceğine dikkat çekiyor.
İNMEDE İLK 5 SIRAYI ALAN RİSK FAKTÖRLERİ
*Hipertansiyon
*Hiperlipidemi
*Diyabet
*Sigara kullanımı
*Obezite
İNMEYİ ENGELLEMEK MÜMKÜN MÜ?
İnme risklerini azaltarak, inme geçirme riski azaltılabiliyor.Tansiyonu, kan kolesterol oranlarını düzenlemek, sigara ve alkolü azaltmak, dengeli ve sağlıklı beslenme ve fiziksel aktiviteyle inme geçirme riskini düşürmek mümkün hale geliyor.
DEĞİŞTİRİLEMEYECEK RİSK FAKTÖRLERİ
İnmede değiştirilemeyen risk faktörleri; yaş, cinsiyet, ırk ve kalıtsal özellikler olarak sıralanıyor. Değiştirilebilir risk faktörlerinin ise hipertansiyon, sigara, şeker hastalığı ve yüksek kolesterol olduğu belirtiliyor. Kalp krizi geçiren veya ritim bozuklukları olan hastalarda kalbin içinde oluşan pıhtılar beyin damarlarını tıkayıp iskemik inmeye yol açabiliyor. Şişmanlık ve fiziksel aktivite azlığı ile gelen metabolik sendrom, kalp ve beyin damar hastalıkları için en önemli risk durumları arasında bulunuyor.
SPORUN ZARARI VAR MI?
Prof. Dr. Hatem Hakan Selçuk, “Ağır yapılan spor ve egzersizlere beyne giden damarlarda hasar oluşturarak inmeye neden olabiliyor. Sigara, alkol ve uyuştucu gibi alışkanlıklar da inme gelişimine yol açan faktörler arasında bulunuyor. Sedanter yaşam ve fast-food türü sağlıksız beslenme alışkanlıklarının da inmeye neden olabileceği unutulmamalı” diyor.
BU BELİRTİLERİ CİDDİYE ALIN
Kişide inme olduğunu düşündüren bulgular aşağıdaki gibi sıralanıyor:
*Ani oluşan bir taraflı kas gücü kaybı
*Konuşma bozukluğu
*Ani oluşan hafıza kaybı
İNME GEÇİREN KİŞİ VE YANINDAKİLER NE YAPMALI?
İnme sırasında kişi yalnızsa ne yapılacağı inmenin ağırlığına bağlı olarak değişiyor. Eğer hasta hafif inme veya geçici inme geçirdiyse ilk yapması gerekenin acil şekilde bir yakınını veya 112’yi arayarak hastaneye ulaşımının sağlanması olduğu belirtiliyor. İnme geçiren kişinin yanında bulunanların ise zaman kaybetmeden ve yanlış uygulamalar yapmadan, hastayı çok acil şekilde inme tedavilerinin yapıldığı inme merkezine sahip bir hastaneye götürmeleri gerekiyor.
HER SANİYEDE 1.2 MİLYON NÖRON KAYBI
İnmede en önemli şeyin zaman olduğunu söyleyen Prof. Dr. Hatem Hakan Selçuk, “Zaman eşittir beyin ilkesinden hareketle hızlı ve acil bir şekilde inmeye neden olan duruma müdahale edilmelidir. Bu sorunda yaklaşık her bir saniyede 1.2 milyon nöron kaybı olmaktadır. İnme tedavisi için en ideal süre ilk 6 saat içerisinde hastanın inme merkezine ulaştırılmasıdır. Bu süre ne kadar erken olursa hastanın iyileşmesi o kadar iyi olmaktadır” diyor.
İLK 4.5 SAAT NEDEN ÖNEMLİ?
İnmede en önemli faktör erken teşhis olduğu için hastanın ilk 4,5 saat içerisinde hastaneye ulaştırılması halinde inmeye neden olan pıhtı, damar içerisinden verilen ilaçlarla eritiliyor veya doğrudan pıhtının olduğu damara anjiyo altında gidilip bazı aletlerle çıkartılabiliyor. Prof. Dr. Hatem Hakan Selçuk, hastanın hastaneye 4,5 saatten sonra ulaşması durumunda sadece damar içinden pıhtı çıkartılması işlemi yapılabileceğini söylüyor. Tıbbi olarak belirlenen bazı durumlar varlığında ilk 24 saat veya daha geç saatlerde başvuran hastalarda pıhtının çıkartılması sonucu hastaların kurtarıldığı örnekler de bulunuyor. İnmede en ağır semptomun koma ve ölüm olduğu, sorunun bazen bulgu vermeden de gelişebileceği belirtiliyor.
İNME TEDAVİSİ
Acil inme tedavisinden anlaşılması gerekenin pıhtının damar içerisinden verilen ilaçlarla eritilmesi veya anjiyografi altında stent, aspirasyon gibi yöntemlerle çıkartılması işlemi olduğuna dikkat çekiliyor.
PIHTININ YERİ ÖNEMLİ Mİ?
Damar içerisinden verilen pıhtı eritici ilaçlarda pıhtının hangi bölgede olduğu önem taşımazken, beynin küçük kılcal damarlarındaki pıhtının çıkartılması zor olduğu için hastanın zarar görmesi riski bulunabiliyor. Oluşan pıhtıyı çıkarmak her zaman kolay olmadığı için tedavinin doğru merkezlerde yetkin ve deneyimli kişiler tarafından yapılması çok önemli görülüyor.
İNME GEÇİREN HASTAYA YAPILAN EN BÜYÜK DÖRT YANLIŞ
İnme konusunda halk arasında yapılan en büyük yanlışlardan birinin inmeye neden olan durumun (kanama veya pıhtı) tespit edilmesinden önce hastalara kan sulandırıcı ilaç verilmesi olduğu belirtiliyor. Sorunun geçmesi için evde beklemek, hastaya soğuk suyla duş aldırmak (veya başa soğuk su uygulamak) ve bir şeyler yedirip içirmek de sık yapılan yanlışlar arasında olup bunlar hasta açısından yaşamsal problemlere neden olabiliyor.
ERKEN VE DOĞRU TEDAVİ HAYAT KURTARIYOR
Prof. Dr. Hatem Hakan Selçuk, “Erken ve doğru tedavi, hastanın hayatta kalmasını sağlayıp felç durumunu ortadan kaldırabilir. Toplumun inmenin tanı ve tedavisi konusunda bilinç düzeyinin yükselmesi, inme tedavilerinde başarı sağlanmasında çok önemlidir” diyor.
