Dr. Mustafa Torun
İnfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı
mtorun3@gmail. Com
Sivrisineklerin neredeyse 10’dan fazla ciddi infeksiyon hastalığına yol açtığını özellikle vurgulayalım…
Bunlar arasında Sıtma, Şark Çibani, Dang Ateşi, Chikungunya, Sarıhumma, Batı Nil Virüs Enfeksiyonu ve Zika Virüs Enfeksiyonu önemli sağlık sorunlarına sebep olan sivrisineklerin yol açtığı sivrisinekler aracılığıyla bulaşan hastalıklardandır…
İklim Değişikliğiyle Birlikte Sivrisinek Kaynaklı Hastalıkların Kontrolünde Yeni Anlayışlar ve Buna Bağlı Zorluklar Son Zamanlarda Bilim Çevrelerinde Tartışılan Önemli Sorunlardır…
Sivrisinek kaynaklı hastalıkların bulaşma dinamikleri, halk sağlığı açısından iklim değişikliği dünya çapında giderek yoğunlaşan, çarpıcı bir o kadar da zorluklara yol açtığını belirtmekte yarar var…
İklim değişikliği ile Sıtma, Dang Humması, Zika, Chikungunya ve Sarı Humma gibi sivrisinek kaynaklı hastalıkların salgınlar bilimiyle bağlantılı çok boyutlu sorunlar incelenmiş, giderek sivrisinek kaynaklı hastalıklarda ciddi zorluklar ve beraberinde artış ön plana çıkmıştır...
Sivrisineklerin biyolojisi, hastalık yapma dinamikleri ve sinek dağılımının sürekli artan sıcaklıklardan, değişen yağış düzenlerinden ve aşırı iklim koşullarından etkilendiğini görüyoruz..
Bunun yanı sıra Afrika'da sıtma, Güneydoğu Asya'da dang humması ve Kuzey Amerika ile Avrupa'da “Aedes” dediğimiz; başlangıçta tropikal ve subtropikal bölgelerde bulunan, ancak şimdi Antarktika hariç tüm kıtalarda görülen bu sivrisinek cinsinin salgın yapma olasılığının yüksek olduğunu belirtelim...
Moleküler teknikler, “Coğrafi Bilgi Sistemleri” ve uzaktan algılama dahil olmak üzere modern tahmin araçlarında yer alan veri inceleme alanındaki gelişmelerin, salgınları tahmin etme kapasitemizi artırdığını vurgulamakta yarar var…
Entegre veri yönetimi teknikleri ve iklim koşullarına dayalı modeller, halk sağlığı planlamalarında içok değerli bakış açıları sağlamıştır…
Halk sağlığını daha güvenilir yapmak İçin yapılan çalışmalar; değişen iklim koşullarına bağlı olarak oluşan zorluklar giderek artmıştır…
Bilinen en eski infeksiyon hastalıklarından birisi olan sivrisinek kaynaklı sıtmaya günümüzde de yılda 200 milyondan fazla insan yakalanmaktadır...
Sıtmanın yanı sıra yine sivrisinekler, dünyanın çeşitli bölgelerinde karşılaşılan zika virusu hastalığı, çikungunya, dang, sarı ateş, Batı Nil ateşi, Rift Vadisi Ateşi, Murray Vadisi Ensefaliti, Japon Ensefaliti, Doğu At ensefaliti, Batı At Ensefaliti, La Crosse Ensefaliti, St. Louis Ensefaliti, Barmah Ormanı Virusu İnfeksiyonu ve Ross Irmağı Virusu İnfeksiyonu gibi pek çok viral hastalığın ve Lenfatik Filaryaz ve Dirofilaryaz gibi bazı paraziter hastalıkların sineği olarak önemlerini korumaktadır...
İklim değişikliği ile sivrisineklerin yol açtığı hastalıkların bağlantısı ve artışı bizlere maalesef zorlu engeller çıkarmıştır…
Bu konuda çok yönlü yöntemler ve çözümler gerektirdiğini anımsatalım...
Sivrisineklerin yol açtığı hastalıklar ve buna karşı yapılan amansız mücadele, doğanın değişim gerçeği, sınırlar arası hareketin giderek yaygınlaşması ve bunlara paralel olarak dünyada bilimsel bilginin de onlarla birlikte gelişmesi gerektiğinin altını çizmemiz gerekir...
İklim değişikliğine uyumlu halk sağlığı stratejileri doğrultusunda hareket edersek sivrisineklerin yol açtığı hastalıklara karşı kendimizi daha iyi koruyabiliriz…
Her yıl ortalama 700 milyon insan sivrisinek kaynaklı bir hastalığa yakalanmakta olup, 725.000'den fazlası ölmektedir. Bu gerçeği de unutmayalım. Aman sizleri de sinek kapmasın…
Sözlerimizi “Muzaffer Sarısözen” hocamızın derlediği güzel bir Tosya türkü sözleriyle bitirelim…
Manda Yuva Yapmış Söğüt Dalına Aman Aman,
Yavrusunu Sinek Kapmış Gördün Mü Amanın Yandım…
Sevgilerimle…
