Dr. Mustafa Torun
Dr. Mustafa Torun
Giriş Tarihi : 07-01-2023 19:31

KORONA’NIN  YENİ VARYANTI  VE  AŞILARLA İLGİLİ SORULARINIZ VE YANITLARIM


Dr. Mustafa Torun
Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı
mtorun3 @gmail. com

“İnsan; aklın sınırlarını zorlamadıkça hiçbir şeye ulaşamaz. Albert EİNSTEİN”

Bilgi kirlenmesini önlemek ve ilkemiz olan Koruyucu Hekimliğin önemli alanı olan AŞILAR VE KORONA ALEVLENMESİ konusundaki yanlışları gidermek amacıyla, kendi düşüncelerimi de katarak, sorulu yanıtlı bu derlemeyi kaleme aldım. Eksiklikler varsa tamamlanana!

*SON GÜNLERDE BASINDA DA KONU OLAN XBB.1.5 VARYANTININ YAYGINLAŞMASI KONUSUNDA NELER SÖYLERSİNİZ?

KLİMİK derneğimizin bize ilettiği bilgilere göre CDC yani ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezlerinden 30 Aralık 2022 Cuma günü alınan verilere göre, ABD’deki COVID  olgularının %40’ından fazlası XBB.1.5 varyantından kaynaklandığı bildirilmiştir.
ABD’nin kuzeydoğusunda doğrulanmış olguların yaklaşık %75’inin XBB.1.5 kaynaklı olduğu rapor edilmiştir.
ABD’li bilim insanı Eric Topol, yeni varyantın şu anda tüm varyantları geride bıraktığını belirtti ve bir yıl önce ortaya çıkan özgün omikrondan bu yana “bir varyantta bu kadar hızlı yayılma görmedik” demiştir.
XBB.1.5, ilk olarak Ağustos ayında Hindistan’da tespit edilen omikron XBB’nin mutasyona uğramış bir çeşididir.
ABD’li epidemiyolog Eric Feigl-Ding XBB.1.5’i “bir sonraki büyük varyant” olarak nitelemiş ve önceki varyantlara göre “hem bağışıklıktan kaçmada hem de bulaştırmada daha iyi” olduğunu belirtmiştir.
Toronto Üniversitesi’nden infeksiyon hastalıkları doktoru ve epidemiyolog Dr. Isaach Bogoch, XBB.1.5’in “bağışıklıktan kaçan özelliklere” sahip olduğunu ve “kesinlikle yeni bir dalga olabileceğini” söylemiştir.
Ancak yeni bir dalga olursa, bağışıklık oluştuğu için, sağlık sistemleri için önceki dalgalar kadar ölümcül ya da bunaltıcı olma olasılığının düşük olduğunu belirtmiştir. Ülkemizdeki durumu şeffaf ve sağlıklı veriler olmadığından bilemiyoruz. Kesin olan bizde de olma olasılığının yüksek olduğu.

*İNAKTİF KORONA AŞILARI NEDİR? NASIL ETKİLİ OLABİLMEKTEDİR?

Ülkemizde olan Çin kaynaklı Sinovac ve ulusal korona aşımız Turcovac İnaktif aşılardır.
İnaktif Korona Aşıları; bu konuyla ilgilenen meslektaşlarımın bildiği üzere, Koronavirüs'ün konakçı hücreye tutunmasını önleyecek yeterli antikorları oluşturamamaktadır. Çünkü yapıları ve tekniği gereği inaktif aşılarda virüsün çıkıntıları yok edilmektedir. Bu çıkıntılar olmadığından veya zayıf olduğundan yeterli antispike antikorları (çıkıntıya karşı bağışıklık)oluşamamaktadır. Temel Mikrobiyoloji, İmmünoloji, Viroloji ve Enfeksiyon Hastalıkları bilgimiz çerçevesinde konuşursam, bu tür inaktif aşıların ülkemizde salgın öncesi yapılması uygun olurdu.Maalesef bu olmadı. MRNA aşıları tercih edilmedi.

*İKİ DEĞERLİKLİ OLAN BİVALEN MRNA AŞILARNDAN NE ANLIYORUZ?

Özgün  mRNA aşısı ilk defa Çin’in Wuhan kentinde ayrıştırılan Wuhan’ın  alt tipi dediğimiz suşundan hazırlandı. 
Korona Virüsü geçirdiği evrim içinde yeni varyantlar oluşturdu.
Bu varyantlar içinde tehlikeli hastalık tablosuna neden olan sonuncu varyant Omicron oldu. 
Yeni bivalan (iki valanlı, iki değerlikli) aşı hem özgün Wuhan virüsu’nun  hem de Omicron varyantının özelliklerini kapsamaktadır. HENÜZ ÜLKEMİZDE YOKTUR. BİRAN ÖNCE GELMESİNİ BEKLİYORUZ.
Bivalan aşıya “ iki değerlikli  güncellenmiş anımsatma   aşısı” da denmektedir.
Şu an elimizde  bulunan tek değerlikli monovalan (Wuhan) mRNA aşısıdır. Bu AŞI da aynı zamanda koruyucudur. Bivalen AŞI gelene kadar bu aşıyı yaptırabilirsiniz. Elbette tercihimiz BİVALEN AŞIDIR.

*AŞILARLA BAĞIŞIKLAMA NİÇİN ÖNEMLİDİR?

Antibiyotik direncinin" giderek arttığı günümüz koşullarında, enfeksiyon hastalıklarından korunmanın çok daha önemli hale geldiğini görmemek mümkün mü? Çocuklarda olduğu gibi yetişkinlerde de aşılama çok çok önemli bir konu durumuna gelmiştir.Hele Covid-19 enfeksiyonunun bitti denilmesine rağmen hâla devam ettiği bugünlerde "İnsan hayatını tehdit edebilecek ciddi sonuçlar doğurabilen hastalıklardan korunmada" bağışıklamanın önemi gün geçtikçe daha da artmıştır. Bağışıklamanın doğumla başlayıp yaşam boyu devam eden bir durum olduğunu özellikle belirtmekte fayda görüyorum..

*AŞILAMAYLA UZUN SÜRELİ KORUMA SAĞLANABİLİR Mİ?

Aktif bağışıklama eylemi ile; Aşılamada vücudun bağışıklık sistemi aktive edilmektedir.
Aşı ile bağışıklamada antikor/antitoksin oluşumu için belirli bir zamana (haftalara ya da aylara) ihtiyaç vardır. Yani aşı yapılır yapılmaz, ya da ilk doz aşıdan sonra hemen koruyucu etki (antikor/antitoksin) oluşmaz. Bunların oluşması için bazı durumlarda aynı aşıyı belirli aralıklar ile birden fazla dozda uygulamak gerekebilir. Bazen de belirli bir hastalığa karşı uygulanan aşının etkisinin sürekliliğini sağlamak amacıyla belirli aralıklarla tekrarlamak gerekebilir.Bazı aşılar (canlı) ise bir ya da iki doz uygulama sonrası ömür boyu bağışıklık oluşturur. Aktif bağışıklama toplumda yaygın görülen ve yüksek bulaştırıcılık özelliğine sahip, sonuçları ağır ve ciddi olan enfeksiyon hastalıkları etkenlerine karşı antikor/antitoksin oluşturmak amacıyla çoğu zaman daha mikroorganizma ile karşılaşmadan yani bulaşma olmadan önce uygulanır.

*KORUYUCU ETKİ KİŞİDEN KİŞİYE DEĞİŞİYOR MU?

Günümüzde hiçbir aşının yüzde 100 koruyucu etkisi var demek bizi yanlışa sürükleyebilir.
Aşı sonrası koruyucu etkinliğin oluşup oluşmadığının belirlenmesinde rol oynayan faktörlerin başında aşının yapıldığı kişinin özellikle fiziki ve biyolojik durumu önemlidir. Yaşlı kişilerde, aşırı kilolularda, altta yatan kronik hastalığı olanlarda, diyabet ile kanser hastalarında, organ nakli yapılanlarda ve bağışıklık sistemini baskılayan her türden hastalığı olan ya da bu tür ilacı alanlarda; Aşıya karşı vücudun verdiği yanıt zayıf olur. Bu nedenle böyle kişilerde aşıyla korunma daha düşük düzeydedir. Buna karşın enfeksiyon hastalıklarına karşı aşı ile korunması gereken kişilerin en başında da bu grupta yer alan kişilerin geldiğini de unutmamak gerekir.

*AŞI BAZI ENFEKSİYON HASTALIKLARINI ORTADAN KALDIRILMASINDA DA ETKİLİ MİDİR?

Aşı ile bağışıklamakla aynı zamanda hastalığın diğer kişilere bulaşması engellenebilmektedir. Dolayısıyla toplumda söz konusu hastalığa karşı aşılanan kişi sayısı ne kadar fazlaysa, o hastalığın ortaya çıkma olasılığı da o oranda düşük olabilmektedir.Hatta bazı hastalıkların tamamen ortadan kaldırılması, kökünün kazınması da mümkündür. Örneğin başarılı aşılama programları sayesinde Çiçek,Kızamık,Polio (çocuk felci) hastalıkları tamamen yok edilmiş ya da yok denecek seviyelere çekilebilmiş durumdadır.

*YURT DIŞI SEYAHATLERİNDEN ÖNCE DE AŞI GEREKLİ Mİ?

Rutin olarak uygulanmamakla birlikte, seyahatler sırasında seyahate gidilecek ülkelere göre, tifo aşısı, kolera aşısı,Sarıhumma aşısı, kene kaynaklı Ansefalit aşısı ve Leptospiroz aşıları yapılması gereklidir. BU KONUDA  “HUDUT VE SAHİLLER SAĞLIK GENEL MÜDÜRLÜĞÜNÜN SİTESİNE” GİRİLDİĞİNDE YETERLİ AÇIKLAMA VARDIR

*DİFTERİ, TETANOZ, BOĞMACA AŞILARINI YAPTIRILMALI MI?

Difteri-Tetanoz-Boğmaca aşıları doğum sonrası başlanılan aşılardır. Çocuklar ve erişkinlerde de düzenli olarak sürdürülür.10 yılda bir tekrar dozları ile aşılamaya ömür boyu devam edilir.Bağışıklık sistemi baskılanmış kişilerde de güvenle uygulanabiliyor.

*KIZAMIK, KIZAMIKÇIK, KABAKULAK, SU ÇİÇEĞİ AŞILARI KONUSUNDA NELER SÖYLEYEBİLİRİZ?

Kızamık-Kızamıkçık-Kabakulak-Suçiçeği aşıları daha önce söz konusu hastalıklar geçirilmemiş ya da bunlara karşı aşı yapılmamışsa, erişkin yaş grubunda bir ya da iki doz aşı yapılarak bağışıklık sağlanabilir. Bu aşılar canlı virüs aşıları olduklarından hamilelikte ve bağışıklık sistemi baskılanmış olanlarda uygulanamamaktadır.

*ZONA AŞISI 50 YAŞINDAN SONRA YAPTIRALIM MI?

Zona aşısı 50 yaşından sonra iki doz olarak yapılır. Canlı virüs aşısı olduğundan hamile ya da bağışıklık sistemi baskılanmış kişilere uygulamıyoruz.

*PNÖMOKOK AŞISI DEDİĞİMİZ ZATÜRRE  AŞISINI KİMLER YAPTIRMALI?

Pnömokok aşısı ise 65 yaş sonrasında herkese,ya da kronik hastalığı ve/veya bağışık sistemi baskılayan hastalığı olan kişilere yaşa bakmaksızın erişkin her yaşta konjüge ve polisakkarit pnömokok aşıları uygulanmaktadır.

*GRİP AŞISINI KİMLER YAPTIRMALI?

Grip aşısı 65 yaş ve üzeri herkese, ya da kronik hastalığı ya da bağışık sistemi baskılayan hastalığı olan kişilere her yaşta her yıl bir doz olarak uygulanması gerekmektedir.

*HEPATİT AŞILARI KONUSUNDA NELER SÖYLERSİNİZ?

Hepatit-B aşısı daha önce Hepatit-B´yi geçirerek ya da buna karşı aşı ile korunulmamış ise erişkin yaş grubunda 3 doz aşı ile bağışıklık sağlanmaktadır.
Hepatit-A aşısı daha önce hepatit-A geçirilmemiş ya da buna karşı aşı yapılmamışsa erişkin yaş grubunda 2 doz aşı ile bağışıklık sağlanmaktadır.

*İNSAN PAPİLLOMA AŞISI KİMLER YAPTIRMALI?

İnsan Papilloma Virus aşısı (HPV) 9 yaşından itibaren kadınlarda 26, erkeklerde 21 yaşa kadar 3 doz aşı ile bağışıklık sağlanmaktadır. Son Bilgiler; siğilleri olanların ve 50 yaşın üzerindeki kişilerin bu aşıdan yararlanabileceğini belirtmektedir.

*MENENJİT AŞISI OLARAK BİLDİĞİMİZ MENENGOKOK VE HEMOFİLUS İNFLUENZA-B  AŞISINI KİMLER YAPTIRMALI?

Menengokok aşısı dalağı alınmış, ileri düzeyde bağışık sistemi baskılanmış kişilere, hastalığın yoğun olarak görüldüğü ülkelere seyahat edecek kişilere 2 doz aşı ile bağışıklık sağlanır.
Haemophilus İnfluenzae-B aşısı dalağı alınmış ya da hemopoetik kök hücre nakli yapılmış kişilere 3 doz uygulama ile bağışıklık sağlanmaktadır.

•KORUNMAK TEDAVİDEN ÖNCEDİR VE AVANTAJLIDIR!
•AŞILAR EVRENSELDİR!
•SAĞLIK VE EĞİTİM DOĞUŞTAN KAZANILMIŞ BİR HAKTIR!
*PANDEMİ BİTTİ DİYE BİR DÜŞÜNCE ASLA DOĞRU DEĞİLDİR!
*KORONA YENİ VARYANTLARI İLE YAŞAMIMIZI TEHDİT ETMEYE DEVAM ETMEKTEDİR!
*ÖZELLİKLE RİSK GRUBUNUN KORONA AŞISI KONUSUNDA DAHA TİTİZ OLMASINI ÖNERİRİM!

Sevgilerimle…

Dr. Mustafa Torun

Dr. Mustafa Torun

DİĞER YAZILARI Türkiye 31 Mart’ta yerel seçimler için bir kez daha sandığa gidecek… Dünya Tüberküloz Günü ve Gerçekler… Bizler Bilim Diye Haykırırken, Çedes Dörtnala Koşuyor!.. Kadın Cinayetleri Ağır Bir Halk Sağlığı Sorunudur… Emekten Yana Olan Kadın Dostlarıma Diyeceklerim Var!.. Aşırı Sıcaklar Hepimizi Yakacak Gibi!.. Nüfus Artış Hızı Düşerken, Yaşlılık Artmış… Niçin Saydam Olamıyoruz? İşte Merak Ettiğiniz 2019 Yılı Türkiye Ölüm Verileri Ve Düşüncelerimiz… 6 Şubat  2023 Depreminin Bize Öğrettikleri… 2022 Türkiye Ölüm Verileri Beni Ürküttü… 24 Ocak Günü Yine Geldi Çattı… Ateşli Hastaya Yaklaşım Nasıl Olmalı? 2023 Yılında da Kadın Cinayetleri Dur Durak Bilmedi… 2023 Yılı 2022 Yılını Arattı Mı? Ülkemizde İlaçlar Neden Bulunmuyor? Uyuşturucu Çocuklara Kadar İndi Mi? Kozmetik mi? Çılgınlık mı? Kışın Alt solunum Yolları Enfeksiyonu Sık mı  Olur? Madenci Deyince Hep Hüzünlenirim Dünya AIDS Günü Ve Uyarılarımız… 24 Kasım Öğretmenler Günü Mü? Antibiyotikleri  Gelişgüzel Kullanmayın!.. Halkımız Ana Muhalefet Partimizden Ne İstiyor? Çocuklarımız Giderek Suça İtilirken Mutlu muyuz? Sevgili  Nusret Fişek Hocamızı Asla Unutmayacağız… Grip Aşısı Niçin Çok Önemli? Neler Geliyor Gariplerin Başına!.. Hastanelerimizde Muayene Olma İşkencesi… Kerhen mi Karar veriyoruz? 6 Şubat Depremi Sonrası Unutmayacağımız Gerçekler… Toplum Olarak Çökkünlük ve Çürüme İçinde miyiz? HPV ile İlintili Siğiller ve Kanserlerden Aşı ile Korunabilir miyiz? 224 SAYILI SAĞLIĞIN SOSYALİZASYON YASASI “Var olmak mı, yok olmak mı, bütün sorun bu! Kültürleri niçin  Anlamak istemiyoruz? Türkiye Kültürel Açıdan  Nasıl Bir Ülkedir? Halkımız bu pazar değişimi yapacak mı? Seçimi Cumhurbaşkanı Kazanırsa 2033’e Kadar Türkiye’yi Yönetmesi Olası mı? Kadınlarımız Önümüzdeki Özgürleşme Dönemecinde Neler İstiyorlar? Seçim Güvenliği Çok Çok Önemli KORONA PANDEMİSİ VE MRNA AŞILARI DÜNYA AŞI HAFTASI VE BAĞIŞIKLAMA BU SEÇİM HERŞEYİ ETKİLEYECEK KÜLTÜRLERİ ANLAMAK SEÇİM VE   DOKTOR CİNAYETLERİ İNSANLARIMIZ SOSYAL, RUHSAL, FİZİKSEL, EKONOMİK VE SİYASİ OLARAK İYİ Mİ? LÜTFEN BÖLMEYİN! BİRİBİRİMİZİ DİNLEMEYİ BİLE UNUTTURDULAR!.. DEPREM KADIN CİNAYETLERİNİ DURDURAMADI DEPREM  İŞÇİ ÖLÜMLERİNE TUZ BİBER EKTİ DÜNYA SU GÜNÜNDE UNUTULMAMASI GEREKEN GERÇEKLER  DEPREMZEDELERDE SEL SONRASI LEPTOSPİROZİS VE ÖLDÜRÜCÜ WEİL HASTALIĞI  OKULLAR OLMAYIP, CEHALET DAHA DA ARTSAYDI NE GÜZEL OLURDU! 14 MART TIP BAYRAMI MI? KADIN HEKİMLER VE 8 MART DÜNYA KADINLAR GÜNÜ DEPREM BÖLGESİNDE SOLUNUM YOLU HASTALIKLARINDAN KORUNMA KILAVUZU  DEPREMZEDELERİN ÇEKTİĞİ ACILAR YETMEZ GİBİ ŞİMDİ DE  UYUZ OLMAYA BAŞLADILAR İMAR AFFI MI?  İMAR BARIŞI MI?   YOKSULU KANDIRMAK MI?  YA BERABER,  YA HİÇ ! DEPREM BÖLGESİNDE  SU İLE İLİNTİLİ ENFEKSİYONLAR NELERDİR? DEPREMZEDELERİN KARŞILAŞABİLECEĞİ ENFEKSİYONLAR DEPREM GERÇEĞİ SEÇİM YAKLAŞIRKEN MANİSA VE BALIKESİR’E  AYNA TUTALIM MI? PANDEMİ SORULARINIZ VE YANITLARIM SU BAKALIM NEREYE AKACAK? 2023 ERKEN SEÇİMİNDE KRİTİK İLLER? ZEMHERİ İŞÇİ CİNAYETLERİ İSYAN ETTİRİYOR!  SEVGİLİ “İSMAİL TOPUZOĞLU” HOCAM!   NEREDESİN? GAZETECİLİK ZOR ZENAAT BE! BİR HEKİM GÖZÜYLE 2022 YILINDA Kİ KADIN KATLİAMLARINI ANIMSATMAK ÇOK ACI! KEŞKE OLMASAYDI! ÜST VE ALT SOLUNUM YOLU ENFEKSİYONLARI ARTTI MI? 2022 YILINI DA DİRENEMEDEN TÜKETTİK MAALESEF EĞİTİM SİSTEMİMİZ DE, SAĞLIK SİSTEMİMİZ GİBİ YERDE SÜRÜNÜYOR. YAZIK Kİ NE YAZIK! NİÇİN EGOLARIMIZ ŞİŞİYOR? SAHTE DOKTORLUK MU? YAPMAYIN ARKADAŞLAR! VEREM HASTALIĞI ARTTI MI? 10 ARALIK DÜNYA İNSAN HAKLARI GÜNÜ MÜ? GÜLELİM Mİ, AĞLAYALIM MI? MİKROBİYATA NEDİR? NELERDEN OLUŞMAKTADIR? DÜNYA MADENCİLER GÜNÜNDE YİNE AĞLADIK… KABAHATİN ÇOĞU BİZDE! HIV/AİDS‘ Lİ HASTALARI LÜTFEN SOYUTLAMAYALIM! DIŞLAMAYALIM! KADINA YÖNELİK ŞİDDETE KARŞI ULUSLARARASI MÜCADELE GÜNÜ MÜ? BİR HEKİM BAKIŞIYLA 24 KASIM ÖĞRETMENLER GÜNÜ BU AYLARDA SOLUNUM YOLU ENFEKSİYONLARINI SAKIN KÜÇÜMSEMEYİN! EKİM 2022’DE DE KADIN’A ŞİDDET DURMADI!.. EKİM AYINDA DA İŞÇİ KATLİAMLARI DURMADI SEVGİLİ NUSRET HOCAM. GRİP AŞISI VE  ÖNERİLERİMİZ SAĞLIĞIMIZI SERMAYE SINIFINA BİLE BİLE NASIL TESLİM ETTİK? CUMHURİYET BAYRAMIMIZI SEVDİĞİMİZİ LÜTFEN SOMUTLAŞTIRALIM! EYLÜL AYINDA KADIN CİNAYETLERİ YİNE DURMADI!.. TTB BAŞKANI NE DEDİ? NE DEMEDİ? PANDEMİ SONLANMADI VE SONLANACAK GİBİ DURMUYOR! İŞÇİ CİNAYETLERİ EYLÜL AYINDA DA DURMADI! BİR HEKİM GÖZÜYLE 21 EKİM DÜNYA GAZETECİLER GÜNÜ BARTIN MADENCİ KIYIMI ARTIK SONUNCU OLSUN! “DÜNYA KIZ ÇOCUKLARI GÜNÜNÜ” BURUK KARŞILIYORUZ!.. BUGÜN BAHÇELİEVLER KATLİAMININ YILDÖNÜMÜ. UNUTMADIK! UNUTTURMAYACAĞIZ! MAALESEF SAĞLIKTA ŞİDDET DURMUYOR!.. HASTA DÜŞTÜK GELMEDİN!.. BARİ CAN VERENDE GEL!.. 5 HAZİRAN DÜNYA ÇEVRE GÜNÜ MÜ? DÜNYA YAŞLILAR GÜNÜNDE GELDE DUYGULANMA!.. GÜÇLENDİRİLMİŞ COVİD AŞISI BİZLER İÇİN BİR ŞANSTIR KUDUZ ÇOK ÖNEMLİ BİR TOPLUM SAĞLIĞI SORUNUDUR 26 EYLÜL NÜKLEER SİLAHLARIN TAMAMEN ORTADAN KALDIRILMASI GÜNÜ. GRİP AŞISINI YAPTIRMANIZDA YARAR VAR BİR HEKİM GÖZLÜĞÜYLE 12 EYLÜL PANDEMİ DEVAM EDERKEN DİĞER AŞILARIMIZI UNUTMAYALIM ÖZEL YURT FİYATLARI İNSANI HASTA EDİYOR. GELDE YAZMA! 1 EYLÜL DÜNYA BARIŞ GÜNÜNÜ UNUTMAYALIM, UNUTTURMAYALIM!.. İŞ CİNAYETLERİ DE KADIN CİNAYETLERİNİ İZLİYOR… COVİD-19 ÇOK DRAMATİK YAN HASTALIKLARA NEDEN OLABİLECEK RİSKLİ BİR ENFEKSİYONDUR BİR HEKİM OLARAK KADIN CİNAYETLERİNİ YAZMAK GERÇEKTEN ÇOK ZOR
Gazete Manşetleri
E-GAZETE
BURÇ YORUMLARI
  • KOÇ
    Koç Burcu
  • BOĞA
    Boğa Burcu
  • İKİZLER
    İkizler Burcu
  • YENGEÇ
    Yengeç Burcu
  • ASLAN
    Aslan Burcu
  • BAŞAK
    Başak Burcu
  • TERAZİ
    Terazi Burcu
  • AKREP
    Akrep Burcu
  • YAY
    Yay Burcu
  • OĞLAK
    Oğlak Burcu
  • KOVA
    Kova Burcu
  • BALIK
    Balık Burcu
E-Bülten Kayıt
ARŞİV ARAMA