Dr. Mustafa Torun
Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı
mtorun3@gmail.com
“Bilim, sorulara gittikçe daha incelikli yanıtlar vererek ilerler, fenomenlerin özüne gitgide yaklaşır.”
Louis Pasteur
Seçim yaklaşırken, doğal olarak yaşamsal olan Demokrasiye kavuşma konusunda yazamadan geçemediğimden, pandemiyle ilgili sorularınıza biraz ara vermiştim. Bunu unutmuş değilim. Gündem o kadar yoğun ki şimdi sırası mı pandemi ve aşıların diyenleriniz de olabilir. Ama Hipokrat yeminimiz gereğince sizlere bildiklerimizi aktarmak da görevimiz. Bilgi notlarından yararlandığım H. Baskın ve V.Bayrakal hocalarımıza teşekkür ederim. Bugün dilim döndüğümce mRNA aşılama konusunda Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi yani FDA’nin aldığı kararları, daha iyi anlaşılsın diye sorulu yanıtlı anlatmaya çalşacağım. Eksikliklerim olursa hoş görüle. Aşı Reddi Gruplarınca Almanya ’da ki Aşı Hasarı Tazminat Davaları devamlı gösterimde olup, bu konuda bizlere yönelen sorulara karşı sadece şunu söyleyebiliriz; Bilim yoluna devam edecektir. mRNA aşılarıyla ilgili hasar sorunu varsa yine bilim çözecektir. Dedikodulara inanmayın güzel dostlarım. Gelelim sorular ve yanıtlarıma…
*Ülkemizdeki olgu sayıları konusunda ne dersiniz?
Resmî olgu saylarına göre Mart 2023’ü ölçüt alırsak, Sadece Mart Ayında Toplam Olgu Sayısı: 31054, Ölüm Sayısı: 85 olup, pandemi nedeniyle ülkemizdeki Toplam Olgu Sayısı: 17232066 , Toplam Ölüm Sayısı: 102174 olarak Turkuaz Tabloda resmen rapor edilmiştir. Bu sayıları bana göre daha gerçekçi sayılar için 3.2 ile çarparsanız daha iyi olur.
* Covid XBB.1.16 Varyantı bilinen tanınmış bir varyant. Şu an bilim çevrelerince izleniyor mu?
Evet Dünya Sağlık Örgütünce bu riskli varyant izlenmektedir. Hindistan’daki olgu artışından bu varyantın K478R mutasyonu sorumlu tutulmuştur.
*Amerikan Gıda ve İlaç İdaresi (FDA) hangi yaştan itibaren “ikili Covid-19 mRNA Aşısına “onay vermiştir?
Daha önceki yazılarımda da değindiğim ve ülkemizde kullanıma girmeyen Moderna veya Biontech’in mRNA kökenli Bivalen yani İkili Aşısını 18 Nisan 2023 tarihinden itibaren, 6 aylık bebeklikten başlamak üzere Covid-19’dan korunmak amacıyla kullanımına onay vermiştir.
*Yaşa bağlı olarak, daha önce Birli yani Monovalan bir Covid-19 aşısı ile aşılanmış ve henüz bir Bivalan yani İkili Aşı dozu almamış bireyler, ikili yani Bivalen aşı dozu alabilirler mi?
Alabilirler. Sakıncası yoktur.
*Halihazırda tek bir ikili Aşı dozu almış olanlar, şu anda başka bir doz aşı alabilirler mi?
Şu andaki bilgilerimize göre ek doz almaları uygun değildir.
*FDA Haziran ayındaki danışma kurulunda, sonbahar suşu bileşimi hakkında öneriler aldıktan sonra, gelecekteki aşılama hakkında karar vermeyi planlamaktadır. Ne dersiniz?
Bildiğimiz kadarıyla böyle bir planının olduğunu tahmin ediyoruz. Bu alınacak karar bize yol gösterecektir.
*Tek doz İkili Aşı almış olan 65 yaş ve üstü bireyler, ilk ikili yani Bivalen Aşı dozlarından sonra aynı aşıdan bir ek doz alabilirler mi?
Evet alabilirler. Almaları doğrudur. Enaz 4 ay sonra.
*Bivalan dediğimiz İkili Covid-19 aşısı almış olan, belirli bağışıklık yetersizliği olan bireyler, bir İkili Covid-19 Aşısı dozundan tek bir ek doz bivalan Covid-19 aşısı alabilirler mi? Ek dozlar uygulanabilir mi?
Evet alabilirler. Ek doz uygulanabilir. Enaz 2 ay sonra. Bu konuda “Sağlık Hizmet yetkilisi” hem aşının uygulanması hem de tekrar aralıkları konularında karar verebilir.
*6 aylıktan 4 yaşına kadar bağışıklığı baskılanmış çocuklar için ek dozların uygunluğu konusunda neler söylenebilir?
Daha önce uygulanmış olan aşıya bağlı olarak karar verilmesi daha doğrudur.
*Aşılanmamış bireylerin çoğu, özgün Birli yani Monovalen mRNA aşılarının çoklu, yinelenen dozları yerine tek doz İkili Aşı olabilirler mi?
Evet olabilirler. Yinelenen dozlar yerine iyi bir seçenektir.
*Aşılanmamış 6 aylık ve 5 yaş arası çocuklar, iki doz Moderna İkili Aşısından veya bunun yerine 6 aylık ve 4 yaş arasındaki çocuklar üç doz Pfizer- Biontech Aşısından almaları önerilmekte. Ne dersiniz?
Doğrudur. Hangi aşı elde varsa o aşıdan yapılmalıdır.
*5 yaşındaki çocuklara iki doz Moderna ikili Aşıdan veya tek doz Pfizer-BioNTech İkili Aşıdan uygulanması belirtiliyor. Yorum yapar mısınız?
Bu konuda daha önceleri tartışma vardı. Bu önermeyle karışıklık giderilmiştir.
*Bir, iki veya üç doz Birli yani Monovalen COVID-19 aşısı almış 6 ay ile 5 yaş arasındaki çocuklar İkili Aşı olabilirler mi?
Evet. Olmaları uygundur.
Ancak aldıkları doz sayısı aşıya ve aşılama geçmişlerine bağlı olacaktır.
*Pandemi ve XBB.1.16 Varyantıyla ilgili neler söylenebilir?
21 Mart tarihini sınır alırsak; DSÖ 21 ülkeden 712 tane XBB.1.16 Varyantını gündeme getirmesine rağmen bu varyantla ilgili ölüm, hastalanma sayısında artma, hastaneye ve yoğun bakımlarda yatış oranında belirgin bir yükselme görülmemiştir.
Sözümüzü büyük Ustamız Ceyhun Atuf Kansu ile bitirelim.
Dünyanın hiçbir yerinde, hiçbir döneminde, adaletsiz, bozuk düzenden çıkarı olanların ortaya atılıp: "Bizim yaşantımız bozuk bir düzen üzerinde durmaktadır dedikleri görülmemiştir, duyulmamıştır."
Sevgilerimle…