Dr. Mustafa Torun
Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı
mtorun3@gmail.com
“Hiç kuşkum yok ki, bilim ve barış; cehalet ve savaşı yok edecektir. Ulusların yıkmak, yok etmek için değil, yaşamı yüceltmek için birleşeceğine, geleceğimizi bu yolda, uğraş verenlere borçlu olacağımıza inanıyorum.”
Louis Pasteur
Bugünlerde yine hastanelerimiz Üst ve Alt Solunum yolu enfeksiyonları ile dolup taşıyor. Sağlık otoritesi sağlıklı bilgi paylaşmadığından her kafadan bir ses çıkıyor. Halbuki bilgi paylaşılsa sorun daha kolay çözüleceğini sizde biliyorsunuz. Bu gelen hastaların çoğu Ateşli Hasta olduğundan konu ciddi olup, ölümlere kadar gidebilir. Sorunu sorulu yanıtlı anlatmaya çalışalım…
Ateş Nedir?
Genel anlamda vücut sıcaklığının artışıdır. En çok kabul gören görüş koltuk altı 37,3°C, ağızdan 37,5°C, kulaktan ve rektal ölçüm ile 38,0°C üzerindeki vücut sıcaklığıdır.
Ateş Ölçüm Yolları Nelerdir?
Koltuk altından, ağızdan (Oral), kulaktan, alından ve rektal ölçülür...
Ateş Nedenleri Deyince Aklımıza Neler Gelmeli?
Bilindiği gibi vücudumuzdaki çeşitli metabolik faaliyetlerden dolayı bir ısı üretimi vardır. Normalde ısı üreten ve ısı kaybettiren mekanizmalar denge içindedir. Vücudumuzda beynin alt kısmında “Hipotalamus” denen yerde bir ısı merkezi vardır, burası bir termostat gibi çalışır. Çeşitli hastalık durumlarında bu merkez yüksek bir değere ayarlanır. Arkasından ateş ortaya çıkar…
Ateşe Yol Açan Etkenler Nelerdir?
Enfeksiyon Etkenleri…
Çeşitli İlaçlar ve Toksik Maddeler…
Bazı Kanser Türleri…
Ameliyatlar ve Travmalar…
Romatizmal Hastalıklar…
Diğer nedenler…
Ateşin Riskleri Neler Olabilir?
Görüşler farklı olmakla beraber bebeklerde, yaşlılarda, akciğer, kalp, karaciğer, böbrek ve metabolik hastalığı olanlarda risklidir. Mutlaka kontrol altında tutulmalıdır…
Ateşin Çeşitlerini Sayabilir miyiz?
•Devamlı ateş…
Sabah akşam ısı farkı bir dereceden azdır. Örnek Tifo.
•Aralıklı Ateş…
Sabah akşam ısı farkı bir dereceden fazladır. Arada bir normal olabilir. Örnek Sıtma.
•Tekrarlayan Ateş…
Aniden yükselip, aniden düşer. Nöbetler şeklindedir. Örnek Lyme Hastalığına neden olan Borelia enfeksiyonları.
•Bacaklı Ateş…
Sabah akşam farkı bir dereceden fazla olsa da normal ateş gözlenmez. Örnek Üst Solunum Yolu Enfeksiyonları.
•Dalgalı Ateş: Yavaş yavaş yükselip, yavaş yavaş düşer. Birkaç gün normal seyredip, tekrar yükselir. Örnek tıpta Brusellozis diye bildiğimiz Malta Humması.
•Subfebril ateş (Hafif ateş)…
37,0-37,7 derece arasında seyreder. 38’i geçmez. Örnek Tüberküloz.
•Bifazik Ateş…
Bir günlük ateşsiz devre sonrası birkaç günlük ateşli devre ile seyreder. Nadirdir. Bazı enfeksiyon hastalıklarında görülür.
Ateşli Gelen Hastayla Karşılaştığımızda Yapacaklarımız ve Alınacak Önlemler Nelerdir?
Yukarıda saydığım riskli durumlar dışında ateşe müdahale etmemek görüşü baskın olmakla beraber, her hasta ayrı değerlendirilip, eğer ateş hastayı rahatsız ediyor ve hastanın genel durumu giderek kötüleşiyorsa, en kısa zamanda ilgili uzmana danışılarak ateşi kontrol altına almak gerekir.
Ateşi Kontrol Altına Nasıl Alırız?
•Dışarıdan soğutma ile…
Geçici yararı olup, kalp hastalığı durumunda riskli olabilir.
•Ateş düşürücü ilaçlar…
Uygun dozda kullanılırsa Asetaminofen en uygunudur. Aspirinin çeşitli yan etkileri nedeni ile kullanımı sıkıntılıdır. Antienflamatuvar yani Antiromatizmal ilaçları da kontrollü kullanmak gerekir.
Ateşi kalıcı olarak kontrol edebilmenin yolu ona yol açan nedeni bulmaktan geçer. Eğer neden bakteriyel ise testleri yapılarak uygun antibiyotik verilir.
Sıcak Çarpması Durumunda Yapılacak İşlemler Nelerdir?
Bilinci açık ise normalleşmeye giden vücut ısısı ölçülür. Sıvı gereksinimi olmayıp ekstra ciddi sorunu gözlenmiyorsa iyi durumda kabul edilir. Mutlaka izlenmelidir. Bilinci kapanmaya doğru gidiyor ve şok durumu söz konusu ise kötü durumda kabul edilip, hangi durumda olursa olsun hava yolunun açılıp, şok durumu gelişmişse tablonun düzeltilmesi için en kısa zamanda tam donanımlı sağlık merkezine göndermek gerekir.
Sonuç Olarak Okuyucuya Özetle Neler Söyleyebiliriz?
Biz burada sık rastladığımız ateşli hasta konusunu açmaya, çok teknik ayrıntıya girmeden akılda kalacak önemli noktaları vurgulamaya çalıştık. Ateşin çok çeşitli tepkimeler sonucu oluşan vücudun bir savunma mekanizması olduğunu anımsattık. Bu gerçeği akıldan çıkarmadan her ateşli durumun enfeksiyondan oluşmadığını vurguladık. Enfeksiyon nedenli ateş olsa da, her ateşin bakterilerle oluşmadığını bilmemiz gerekir. Dolayısı ile önümüze gelen her ateşli hasta için antibiyotik kullanımının şart olmadığını unutmamalıyız. Ateşi hemen düşürmenin akıllıca olmadığı, yukarda saydığımız riskli durumlarda da kontrol altına almamanın bizleri sıkıntıya sokabileceğini akıldan çıkarmamak gerekir. Şurasını unutmayalım ki; Yaşlı ve bağışıklığı baskılanmış hastalarda ateş olmadığı gibi ateş düşüklüğü dediğimiz hipotermi gözlenebilir. Buradan çıkacak en önemli nokta ateşin önemli bir hastalık bulgusu olmasıdır..Mutlaka bir doktorun denetimine girerek kontrolü gerekir…
Sözlerimizi Nazım Hikmet Ustamızla bitirelim…
“Ne ben sana kızarım, ne de zatın zahmet edip bana küssün. Artık seninle biz, düşman bile değiliz.”
Sevgilerimle….